.png)
Zimą Polska ma najbardziej zanieczyszczone powietrze w całej Unii Europejskiej Fot. Canva
Katarzyna i Marek spełnili swoje marzenie: zaniedbany dom po dziadkach przekształcili w nowoczesny dom. Spełniający unijne standardy energooszczędności. Było to możliwe dzięki pieniądzom z programu Czyste Powietrze, zasilanego pieniędzmi unijnymi.
Zobacz szósty odcinek audycji „Unia. To (się) opłaca”. Szczegóły w tekście.
Są w grupie ponad miliona osób, które dostały dofinansowanie na termomodernizację budynku. To jeden z priorytetów Europejskiego Zielonego Ładu, sztandarowego projektu Komisji Europejskiej obecnej kadencji. To idea neutralnej klimatycznie gospodarki UE, która ma zostać wprowadzona do 2050 roku.
Program Czyste Powietrze skrojony pod ich potrzeby
Katarzyny i Marka, jak wielu młodych małżeństw, nie stać było na kupno mieszkania. Jakiegokolwiek. Z konieczności postawili na wynajem. Ich losem najbardziej martwili się dziadkowie Marka. Nie chcieli, żeby – jak mówili – ich wnuk tułał się po obcych kątach.
W końcu dziadkowie razem z rodzicami Marka zdecydowali, że przeniosą się do swoich dzieci, czyli rodziców chłopaka, a swój dom przekażą młodym. Wszelkie formalności zostały załatwione i Katarzyna z Markiem mogli pójść na swoje.
Tyle że to swoje okazało się w dość kiepskiej kondycji technicznej: niedocieplone, ze starymi oknami i na dodatek z kopciuchem w piwnicy. Remont – i to niemały – był koniecznością. Pozostawała tylko i aż tylko kwestia finansowania.
Ruszyły burzliwe rodzinne narady i główkowanie, skąd na to wziąć. W końcu stanęło na Czystym Powietrzu. Program wydawał się niemal skrojony pod ich potrzeby. Marek z ojcem i dziadkiem zaczęli uważnie studiować jego założenia.
Ich dom, które spełnia unijne kryteria, dostał drugie życie
Jak się dowiedzieli – z programu można otrzymać wsparcie finansowe m.in. na ocieplenie ścian, stropu, wymianę okien, drzwi, bramy garażowej, wymianę starego pieca – kotła na paliwo stałe (węgiel, drewno) – na nowoczesne źródło ciepła.
Pieniądze pochodzą z Polskiego Funduszu Rozwoju (PFR), który finansuje inwestycje zgłoszone do Krajowego Planu Odbudowy (KPO), w tym program Czyste Powietrze.
Wyposażeni w tę wiedzę Marek z ojcem i dziadkiem zabrali się za przygotowania do złożenia wniosku. Pracę nad nim zlecili osobie z zewnątrz. Raz, że jest do tego przygotowana, dwa – że zaoszczędzą mnóstwo czasu, trzy – że unikną tzw. szkolnych błędów. Dla Marka i jego rodziny zaczęła się „zabawa” z papierami. Aż do szczęśliwego finału.
Szczęśliwego, bo ostatecznie Marek dostał dofinansowanie. Co prawda mniejsze, niż się spodziewał, ale i tak się cieszył. Wnioskował o prefinansowanie, bo z oszczędnościami było u niego krucho. A nie chciał brnąć w kredyt.
Remont – raz z większym, raz z mniejszym rozpędem – posuwał się do przodu. A że czas to pieniądz, więc Marek ponagla wykonawcę. W końcu nadszedł upragniony koniec remontu. Można było iść na swoje. Tym razem już naprawdę.
.png)
– Kiedy dziadek wszedł do swojego dawnego domu, nie poznał go. To już była inna jakość, inny świat, daleki od potrzeb i oczekiwań dawnego właściciela domu – wspominają dziś Katarzyna i Marek. – Cieszył się tylko, że jego stary dom dostał drugie życie i że – jak on to mówi – posłuży jeszcze jego prawnukom.
Największy antysmogowy programem w Polsce
Czyste Powietrze to pierwszy ogólnopolski program dopłat do wymiany starych pieców grzewczych, tzw. kopciuchów, na bardziej ekologiczne oraz docieplenia budynków. Celem od początku była walka ze smogiem.
Projekt ruszył w 2018 roku i dziś jest największym antysmogowym programem w Polsce.
Do programu Czyste Powietrze można wnioskować o dofinansowanie termomodernizacji budynków, wymiany starych i nieefektywnych pieców na paliwo stałe na spełniające najwyższe normy.
Dotacja może wynieść nawet 136 tysięcy złotych.
Czyste Powietrze w liczbach
Program pilotuje Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Pieniądze wypłacają jego oddziały wojewódzkie.
Dodajmy, że w listopadzie program Czyste Powietrze został chwilowo wstrzymany. To efekt kontroli, które potwierdziły wiele nadużyć. Żeby im zapobiec w przyszłości, program Czyste Powietrze czekają ważne zmiany. To przede wszystkim obowiązek wypłaty zaliczki na konto beneficjenta, a nie wykonawcy. Kolejna ważna zmiana to limity dotacji na poszczególne kategorie kosztów. Oznacza to na przykład koniec z drzwiami za 20-40 tys.
Prace nad tymi zmianami trwają. Czyste Powietrze zostanie ponownie uruchomione w kwietniu 2025 roku.
Tymczasem od września 2018 roku do 22 listopada 2024 r. zostało złożonych ponad 1 milion wniosków na dofinansowanie w wysokości grubo ponad 37 mld zł. Tygodniowo do programu spływa ok. 6 tys. wniosków, czyli dwukrotnie więcej niż przed rokiem.
Finalnie zostało podpisanych ponad 820 tys. umów na kwotę blisko 27 mld zł. Tylko w 2024 r. liczba złożonych wniosków ma przekroczyć 250 tys. Zapowiada się, że będzie to rok rekordowy.
Docieplony budynek zmniejsza zapotrzebowanie na ciepło
– To niezły wynik – komentuje Piotr Siergiej, rzecznik Polskiego Alarmu Smogowego, cytowany przez ziemianarozdrozu.pl. – Polacy wymieniają stare kotły, korzystając głównie z programu Czyste Powietrze. Szacujemy, że w ciągu ostatnich 5-6 lat liczba „kopciuchów” w Polsce zmalała z 3 do 2 mln sztuk – podsumowuje.
.png)
Co ważne, ludzie coraz częściej sięgają po dofinansowanie na ocieplenia domu – we wrześniu 2024 r. aż 80 proc. wniosków zawierało w sobie element termomodernizacji. To o tyle istotne, że takie rozwiązanie pozwala zmniejszyć zapotrzebowanie na ciepło i uniknąć wymiany źródła ogrzewania na przeskalowane. Dzięki temu spada ryzyko otrzymywania „rachunków grozy”.
W depeszowym skrócie…
• Zielony Ład Europejski ma służyć przekształceniu Unii w nowoczesną i konkurencyjną gospodarkę. A neutralność klimatyczna ma dotyczyć całej gospodarki: energetyki, transportu, przemysłu czy rolnictwa.
• Plany UE, odzwierciedlone w Zielonym Ładzie oraz budżecie, dobrze wpisują się w priorytety Polski. Krajowego węgla jest coraz mniej i jest coraz droższy. Elektrownie węglowe są wiekowe – dużo emitują i drogo produkują energię. Jako ostatni kraj w UE używamy tak dużo węgla w gospodarstwach domowych do ogrzewania, co powoduje, że zimą mamy najbardziej zanieczyszczone powietrze w całej Unii.
• W tej perspektywie budżetowej Polska może liczyć na ok. 140 mld zł na transformację.
• Projekt Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii ITRE zakłada, że:
od 2026 roku budynki publiczne będą musiały być zeroemisyjne,
od 2028 roku wszystkie nowe budynki w UE mają być zeroemisyjne,
od 2028 roku wszystkie nowe budynki, a od 2032 roku budynki remontowane i poddawane renowacji – tam, gdzie to możliwe i uzasadnione ekonomicznie – powinny być wyposażone w urządzenia w technologiach solarnych,
.png)
od 2035 lub 2040 roku (decyzję podejmie Komisja Europejska) ma obowiązywać całkowity zakaz używania paliw kopalnych do ogrzewania budynków nowych i po renowacji.
Działania na rzecz klimatu. Nowy odcinek audycji „Unia. To (się) opłaca”
Czy odpady nienadające się do recyklingu mogą być przydatne, a w dodatku wspierać ekologię? W Porcie Czystej Energii odpady komunalne przetwarzane są w energię elektryczną i ciepło.
W najnowszym odcinku z cyklu „Unia. To (się) opłaca” zapraszamy do Gdańska, gdzie unijne dofinansowanie z funduszu spójności pomogło w realizacji jednego z najważniejszych projektów proekologicznych w Europie.
Dodatkowo spotkamy się z Tomaszem Małeckim, wiceprezesem zarządu PGE Dystrybucja ds. strategii, który opowie o nowych celach spółki. Ich założeniem jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku. Zadanie to zostanie osiągnięte poprzez realizację inwestycji w nisko i zeroemisyjne źródło energii i infrastrukturę sieciową.
.jpg)
Współfinansowane przez Unię Europejską. Wyrażone poglądy i opinie są jednak wyłącznie opiniami autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej. Unia Europejska ani organ przyznający pomoc nie ponoszą za nie odpowiedzialności.
