.png)
„Reakcje fototoksyczne są wywoływane przez konkretny składnik leku – roślinny lub chemiczny – który stosowany jest przez pacjenta zewnętrznie, czyli na skórę lub doustnie. Reakcje zbliżone są do oparzeń słonecznych: mogą to być rumienie, a nawet pęcherze.” – tłumaczy farmaceutka Marzena Kwiek i dodaje, że zmiany na skórze widać w miejscach odsłoniętych, wystawionych na działania promieni słonecznych. „Dlatego, przed przyjęciem każdego leku, należy zapoznać się z ostrzeżeniami umieszczonymi na ulotce. Czynniki fototoksyczne znajdują się także w wielu preparatach wydawanych bez recepty.” – dodaje ekspertka.
To sprawa bardzo ważna zwłaszcza teraz, gdy od kilku dni w Polsce panują upały i praży słońce. Jednak jak zaznacza Kwiek to nie temperatura, ale promienie słoneczne są pewnym zagrożeniem. Substancje zawarte w lekach wchodząc w reakcję z promieniowaniem UV mogą uszkodzić struktury komórkowe.
Na jakie substancje należy uważać?
Niesteroidowe leki przeciwzapalne
ketoprofen,
ibuprofen,
diklofenak,
naproksen,
piroksykam,
indometacyna,
celekoksyb.
Sercowo-naczyniowe
furosemid,
bisoprolol,
kaptopryl,
enalapryl,
atenolol,
amiodaron,
amiloryd,
diltiazem,
hydrochlorotiazyd.
Neurologiczne i psychiatryczne
lorazepam,
midazolam,
diazepam,
promazyna,
prometazyna,
haloperydol,
doksepina,
amitryptylina,
karbamazepina
Przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze
azytromycyna,
doksycyklina,
tetracyklina,
ciprofloksacyna,
kotrymoksazol,
nitrofurantoina,
itrakonazol,
ketokonazol,
gryzeofulwina,
terbinafina,
ofloksacyna,
lewofloksacyna.
Przeciwcukrzycowe
glipizyd,
metformina.
Przeciwhistaminowe
cetyryzyna,
loratadyna.
Obniżające poziom lipidów
atorwastatyna,
simwastatyna,
fenofibrat,
bezafibrat
W sumie, jak podają naukowcy, jest około 400 takich substancji. Czy każde zażycie lekarstwa z jednym z wymienionych składników, a następnie wystawienie się na słońce, zaszkodzi? Nie. „Substancje fotoalergiczne szkodzą tylko niektórym osobom poddanym ich działaniu, a efekt w niewielkim stopniu zależy od dawki.” – wyjaśnia w swojej pracy dermatolog r hab. n. med. Radosław Śpiewak
Jak się chronić?
W 2017 roku naukowcy z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu przeprowadzili badania, którym poddano 51 osób w wieku od 60 do 87 lat. Większość, bo 46 osób, zażywała po jednym fototoksycznym leku. Pozostali w swojej apteczce mieli więcej takich specyfików. Z badań wynika, że można się zabezpieczyć stosując fotoprotekcję, czyli – nawet popularne - środki chroniące przed słońcem. Problem jednak w tym, że lekarze przepisując takie specyfiki nie informują pacjentów o ich potencjalnym działaniu i nie radzą, jak się przygotować przed wyjściem z domu na słońce, dlatego tak ważne czytanie jest ulotek dołączonych do opakowania.
„W związku z wysoką częstością stosowania leków fototoksycznych i fotoalergicznych przez chorych w starszym wieku i związanym z tym dużym ryzykiem wystąpienia odczynów skórnych po ekspozycji na promieniowanie słoneczne, personel medyczny powinien przekazywać informacje na ten temat. Równie istotne jest jednoczesne wskazywanie metod i zasad fotoprotekcji.” – czytamy we wnioskach z badań.
