Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu

Za początek Holokaustu uważa się styczeń 1933 r., kiedy to naziści doszli do władzy. Uważali oni Niemców za “rasę wyższą”, jednocześnie uznając Żydów za gorszych i stanowiących zagrożenie dla tzw. niemieckiej wspólnoty rasowej oraz za przyczynę przegranej podczas I wojny światowej i źródło problemów gospodarczych ich kraju. Kłamliwe i demagogiczne hasła szybko znalazły licznych zwolenników, którzy wspierali Hitlera w planach eksterminacji narodu żydowskiego.

W 2005 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu, aby uczcić pamięć ofiar pochodzenia żydowskiego zamordowanych w czasie II wojny światowej z rąk nazistów. Dzień ten obchodzony jest 27 stycznia w rocznicę wyzwolenia największego, niemieckiego, nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, który dla ludzi całego świata kojarzony jest ze zbrodniami dokonanymi na terenach Polski przez nazistów, na ludziach różnych narodowości. Inne obozy, w których życie straciło tysiące ludzi to między innymi Bełżec, Treblinka, Majdanek, Chełmno, Sobibór.

Wiele osób, które były ofiarami Holokaustu nie ma dzisiaj własnego miejsca pochówku, dlatego takie dni jak 27 stycznia są niezwykle ważne, aby pamięć o zagładzie, która miała miejsce przed laty była ciągle żywa.

Holokaust nie ominął mieszkańców Dąbrowy Tarnowskiej. Przed II wojną światową ziemie powiatu dąbrowskiego zamieszkiwało 7 tysięcy Żydów, a samą Dąbrowę około 2,5 tysiąca. Zagłada ludności żydowskiej miała tragiczne skutki i pochłonęła wiele istnień na terenie Dąbrowy Tarnowskiej. W 1942 roku utworzono getto żydowskie, do którego sprowadzono Żydów z Dąbrowy i okolic. Pierwsza zbiorowa egzekucja ludności żydowskiej według opracowania pt. Dąbrowa Tarnowska. Kronika miasta i gminy ⁽¹⁾ miała miejsce na cmentarzu żydowskim w Dąbrowie Tarnowskiej w marcu 1942 roku. Według tego samego źródła łącznie do kwietnia 1943 roku zamordowanych zostało około 350 Żydów. W czerwcu 1942 r. do obozu zagłady w Bełżcu wywieziono 450 osób narodowości żydowskiej, a w lipcu 1942 r. - około 1 800 osób. Na jesieni 1942 roku miały miejsca ostatnie wysiedlenia, w wyniku których wg różnych szacunków wywieziono do obozu zagłady w Bełżcu od 500 do 1 500 osób⁽²⁾. Ostatecznie likwidacja getta żydowskiego w Dąbrowie Tarnowskiej odbyła się 19 września 1943 roku. Za pomoc w ukrywaniu się ludności żydowskiej w tym czasie na terenie powiatu dąbrowskiego zginęło kilkudziesięciu Polaków.

Okres Holokaustu przeżyło niewielu ponad 150 Żydów z Dąbrowy i okolic. Z tych, którzy przeżyli znaczna część wyemigrowała z Polski w ciągu pierwszych dwóch lat po zakończeniu wojny oraz w latach 1956-1968.

Ten niezwykle ciężki czas pochłonął na terenie powiatu dąbrowskiego wiele istnień ludzkich pochodzenia żydowskiego, ale także Polaków, którzy za pomoc karani byli śmiercią. Świadectwem obecności społeczności żydowskiej na terenie miasta są: zabytkowa synagoga z II połowy XIX wieku, cmentarz żydowski z XVII wieku, Izba Pamięci Żydów.

Mimo upływu lat pamięć o Holokauście pozostaje ciągle żywa.

„Dąbrowa Tarnowska. Kronika miasta i gminy” - Krzysztof Moskal, Dąbrowa Tarnowska 2015
Dąbrowa Tarnowska – opracowanie Muzeum i Miejsce Pamięci w Bełżcu (http://www.belzec.eu/media/files/pages/274/dabrowa_tarnowska.pdf )